Bidden op het werk

BEWEGING EX-MOSLIMS VAN BELGIË - MOUVEMENT DES EX-MUSULMANS DE BELGIQUE

Bidden toestaan op het werk ja of nee?

Van de personeelsdirecteur van een filiaal van een multinationale onderneming met honderdduizenden werknemers kregen we volgend bericht:

Ik ben op zoek naar een onderbouwing of ik bidden moet toestaan tijdens het werk ja of nee. Draagt het toestaan bij aan een verdere integratie van Moslims of juist tot een verdere Islamisering? Op internet kwam ik uw site tegen en hoop op een goede reactie.

Met vriendelijke groet

Wij antwoordden als volgt:

Non-discriminatie in het bedrijfsleven, godsdienstbeleving in het bedrijfsleven

Bedrijven mogen niet discrimineren op basis van de religieuze overtuiging van potentiële medewerkers, maar een bedrijfsomgeving is geen plaats voor godsdienstbeoefening of voor het dragen van opdringerige religieuze symbolen waar andere medewerkers aanstoot aan zouden kunnen nemen.

Volgens ons is de werkvloer geen plaats om een politiek, religieus of filosofisch gedachtengoed uit te dragen.

Mensen die fanatiek voor of tegen de Islam zijn, dienen hun mening voor zichzelf te houden en kunnen na het werk hun gangetje gaan.

Van een Getuige van Jehovah wordt verwacht dat hij op het werk zijn tijdschrift "de Wachttoren" niet verdeelt alhoewel dat hij ervan overtuigd is dat het een essentieel deel van zijn geloofsbeleving is om het "blijde nieuws" aan de hele wereld te verkondigen en de mensen te waarschuwen voor het einde van de wereld. Als je toestaat dat een moslim herhaaldelijk over de deugden van de Islam en de "perfectie van de Koran" langdurige "presentaties" geeft moet je ook toestaan dat een ex-moslim het evenzeer over zijn beweegredenen om de Islam te verlaten heeft en aan iedereen laat weten hoe gewelddadig Mohamed was en hoe de Islam vrouwen en niet-moslims discrimineert en homo's en afvalligen ter dood veroordeelt.

In onze islamiserende maatschappij wordt het hier beschreven gedrag van de moslim als vrijheid van godsdienst gezien en dat van de ex-moslim als haatzaaien. Dit is dus een absurde situatie waaraan de westerse mens stilaan gewoon wordt maar die tegen elke gezonde logica ingaat. Wij verzetten ons als Beweging van Ex-moslims daartegen.

Waarom ? Simpelweg vanwege de verworvenheden die wij in het Westen bekomen hebben door de jaren heen, en niet zonder slag of stoot.

Verworvenheden van de Westerse maatschappij

- democratische besluitvorming

- vrijheid van meningsuiting: iemand mag niet vervolgd worden omdat hij een bepaalde mening heeft, behalve wat betreft het aantasten van de goede naam van een andere persoon of organisatie of voor het oproepen tot geweld

- vrijheid van godsdienst: iemand mag niet vervolgd of gediscrimineerd worden wegens zijn godsdienstige overtuiging of wegens afvalligheid

- ieder heeft gelijke kansen ongeacht zijn of haar achtergrond (ethnisch, godsdienstig, seksuele oriëntatie). Discriminatie is wettelijk verboden.

Bedrijfsleven

Binnen een bedrijf gelden soms andere regels dan in de maatschappij in zijn geheel, maar die regels vullen elkaar wel aan.

In bedrijven geldt de arbeidswetgeving voor alle bedrijven en het arbeidsreglement specifiek voor een bepaald bedrijf. Dit bepaalt de relatie tussen werkgever en werknemer en tussen werknemers onderling. De vier bovengenoemde "westerse waarden" zijn in een bedrijf aan beperkingen onderworpen anders heerst er chaos en is een normale bedrijfsvoering onmogelijk.

- democratie: De hierarchie kan ondergeschikten consulteren, maar neemt autonoom de beslissingen ivm bedrijfsvoering in het geval er geen vakbondsafgevaardigde is, en neemt beslissingen in samenspraak met de afvaardiging als die wel aanwezig is.

- vrijheid van meningsuiting kan tot op een bepaald niveau. In het algemeen is een bedrijfsomgeving geen plaats waar religieuze en politieke discussies dienen gevoerd te worden of voor het etaleren op welke manier dan ook van politieke of religieuze voorkeuren die een harmonieuze samenwerking in gedrang brengen. Dus geen hoofddoeken aan de ene kan maar ook geen T-shirts met Mohamed met een bom in zijn tulband aan de andere kant. Ook kan een bedrijf van politiek (of religieus) aktieve medewerkers vragen dat zij hun politieke (of religieuze) aktiviteiten niet associëren met de bedrijfsnaam.

- vrijheid van godsdienst: In onze eerste paragraaf is de vraag "bidden op het werk toestaan of niet" al gedeeltelijk beantwoord. De regeltjes ivm bidden zijn in de Islam heel uitgebreid en vrij complex. In onderstaand scenario komen een aantal van die regels aan bod. Vraag hierbij is of de personeelsafdeling van een bedrijf zich met de reglementering ivm bidden in de Islam dient bezig te houden om aan de verzuchtingen van islamitische medewerkers te voldoen.

Laten we eens kijken naar een mogelijk scenario dat zich in een groot bedrijf over de loop der jaren zou kunnen afspelen.

1. Het prille begin

Een moslim/moslima vraagt aan zijn of haar hierarchische overste of hij of zij mag bidden op het werk. De policy is "om niet moeilijk te doen tegenover moslims" omdat zij een groeiend deel van het personeelsbestand vormen. Het antwoord is dus ja. Moslim X brengt dus zijn gebedsmatje mee en rolt dit naast zijn werkplaats uit en begint te bidden. De collega's weten dat X moslim is maar zijn toch een beetje verbaasd. Na een tijdje beginnen andere moslims het voorbeeld van X te volgen en als je 's namiddags door het bedrijf loopt is er altijd wel iemand aan het bidden.

Om te vermijden dat niet-moslims zich aan de moslims storen die over heel het bedrijf aan het bidden zijn (en Allahu Akbar aan het zeggen of zuchten zijn) wordt een aparte ruimte ter beschikking gesteld met tapijt op de vloer en een rekje om de schoenen in te plaatsen.

Het eerste protest

Vraag van de niet-moslims: hoezo, krijgen moslims hier extra pauzes? En is het niet voldoende dat moslims een extra pauze krijgen, zij krijgen ook een extra lokaal ter beschikking gesteld. Waarom worden moslims positief gediscrimineerd? Een terechte vraag die aan de personeelsdienst gericht wordt.

2. Vervolg – “segregatie” tussen moslims en niet-moslims

Oplossing: er mag alleen gebeden worden tijdens de koffiepauze in de namiddag. Die duurt 10 minuten. Voldoende voor het gebed. Wat stellen we na verloop van tijd vast? Terwijl de koffiepauze bedoeld was om naast een rustmoment ook een moment te zijn om met collega's te verbroederen, een soort teambuilding dus blijkt dat er zich nu twee groepen aan het vormen zijn. Enerzijds de moslims die bidden en anderzijds de niet-moslims samen met de niet-biddende (dus slechte) moslims.

Terwijl de werkvloer een goede opportuniteit voor integratie is en voor meer contact tussen mensen met verschillende culturen heeft het bedrijf, met de bedoeling dat moslims zich thuisvoelen, segregatie georganiseerd. Na verloop van tijd merkt de hierarchische lijn dat de contacten tussen moslims onderling sterker worden en bij een conflict moslims elkaar gaan verdedigen ongeacht wie er in de fout gegaan is. Net zoals de Islam voorschrijft.

3. Verdere eisen van de moslims

Het volgend probleem stelt zich: de gebedstijden in de winter zijn anders dan in de zomer en het middaggebed moet vóór de gebruikelijke koffiepauze opgezegd worden. Daarnaast valt ook het namiddaggebed tijdens de werkuren. Er zijn nu een twintigtal moslims die bidden en wanneer het probleem zich stelt beslissen ze om in groep naar de personeelsdirecteur te trekken en het probleem aan te kaarten en een tweede gebedspauze te vragen.

De personeelsdirecteur vraagt om bedenktijd. Dit is inderdaad een nieuwe situatie. Hij voelt ook dat er al wrijving is onder niet-moslims over het feit dat de biddende moslims een aparte groep beginnen te vormen en het moeilijker werken wordt. Bovendien krijgen niet-moslims die daar opmerkingen over maken verwijten van racisme naar hun hoofd geslingerd.

Het probleem van de reiniging voor het gebed

Maar dit is niet het enige probleem. Een voorwaarde voor een geldig gebed is dat een moslim zich ritueel reinigt. De reiniging bestaat uit het wassen van de handen, de neus, de mond, de armen tot aan de ellebogen, de oren, het haar eventjes vochtig maken en dan de voeten wassen tot aan de enkels. In het bedrijf zijn daar geen faciliteiten voor, dus reinigen moslims zich in de toiletten. Moslim X was de eerste biddende moslim en die kreeg in het begin de opmerking van collega's dat hij er een natte bedoening van maakte in de toiletten. Hij nam dan wat papieren doekjes en maakte alles droog, ook de vloer. Vele collega's keken raar op als hij zijn voeten in de wastafel waste. Men raakte er gewoon aan.

Het probleem begon pas wanneer bidden alleen tijdens de koffiepauze mocht en er een twintigtal bidders waren die allemaal op hetzelfde moment de toiletten gebruikten om zich ritueel te reinigen. Dit nam dan telkens ook heel wat tijd in beslag en na hun doortocht was het telkens een natte bedoening die niet meer drooggemaakt werd, tot grote ergernis van collega's die na de koffiepauze het toilet gebruikten.

Collega's die daar opmerkingen over maakten werden voor racist en zelfs voor islamofoob uitgemaakt. De personeelsdirecteur had de volgende uitdaging voor zich. Het directiecomite beraadde zich en kwam tot de oplossing om aanpalend aan de ruimte die voor het gebed gebruikt wordt een wasruimte te voorzien. Probleem opgelost. De niet-moslims en de niet-biddende moslims keken verbaasd. Hadden we niet net een besparingsronde achter de rug en is daardoor de koffie 10 cent duurder geworden, maar voor de kleine groep moslims is er blijkbaar geld genoeg.

4. Nog meer moslim-eisen : segregatie tussen mannen en vrouwen

Volgend probleem. De biddende moslims bestaan intussen uit 20 mannen en 5 vrouwen. Deze vrouwen willen hun rituele wassing niet in aanwezigheid van mannen doen. Binnen het bestek van de koffiepauze hebben de moslims namelijk weinig tijd en is iedereen zich samen aan het reinigen. Het is dus wat drummen en de moslima's voelen zich daar ongemakkelijk bij.

Deze 5 vrouwen stappen naar de personeelsdirecteur en beklagen zich erover dat met hen geen rekening gehouden wordt. Trouwens, de gebedsruimte is voor 25 mensen vrij krap en de vrouwen zeggen dat zij zich niet op hun gemak voelen om zo dicht bij de mannen te staan om te bidden. De personeelsdirecteur krabt eventjes in zijn haar en zegt dat dit op de agenda van de volgende directievergadering geplaatst wordt en belooft tegen volgende week een antwoord.

5. Nog meer aanpassingen

Maar het is nog niet gedaan. Het gebed is pas geldig mits rituele wassing maar daarnaast is het ook nodig dat een moslim die naar het toilet geweest is zich met water reinigt ipv met toiletpapier. Anders is het volgende gebed niet geldig.

Er zijn al een paar moslims gezien die een gebruikte plastic frisdrankfles met water gevuld in het toilet meenamen en dan de WC-bril nat achterlaten. De mensen die dit gemerkt hebben maken daar geen opmerkingen over tegen de betroffen persoon omdat zij weerom bang zijn om voor racist uitgemaakt te worden. Na een tijd komt dit de personeelsdirecteur ter ore en hij vraagt aan M om advies.

M werkt 5 jaar bij het bedrijf. Hij was in het begin van zijn tewerkstelling het voorbeeld van de gematigde, goed geïntegreerde moslim die op het bedrijfsfeest ook al eens een biertje dronk. M is intussen wat geloviger geworden en is niet alleen de voorbidder maar ook de spreekbuis van de biddende moslimgroep. Er wordt gezegd dat hij uit een seculiere familie komt, maar zich een paar jaar geleden in de Islam is beginnen te verdiepen en dat hij zich in het weekend in een conservatieve moskee ophoudt. Er wordt ook gezegd dat hij van de gebedsmomenten gebruik maakt om nogal rare ideeën te verspreiden. Dit zijn geruchten die nog niemand klaar en duidelijk bevestigd of ontkend heeft.

Hoe de moslims zich rechtvaardigen door de slachtofferrol uit te spelen .

De personeelsdirekteur kaart het probleem van de toiletten aan en M zegt dat er een probleem groeit met het bedrijfsklimaat. Volgens hem komt dit door het feit dat in de media een islamofoob klimaat groeit en dat men tegenwoordig ongezouten kritiek op de Islam en moslims kan leveren zonder daarvoor op het matje geroepen te worden.

Hij zegt dat dit een groter probleem is dan de toiletten en dat de directie zich daar eerst eens dient over te buigen. Hij stelt voor om "cultural sensitivity training" te geven aan alle personeelsleden. Dit kan in grote groepen, hoeft maar een uurtje te duren en in 10 sessies kunnen alle personeelsleden bereikt worden.

Het wordt namelijk dringend dat "misverstanden" over de Islam uit de weg gewerkt worden en dat de mensen kunnen zien dat moslims zoals iedereen zijn en zij dezelfde bezorgdheid hebben om hun job goed te doen en hun kinderen op het rechte pad te houden hetgeen tegenwoordig geen evidentie is, zeker met het label moslim op jouw gezicht.

Voor de toiletten stelt hij voor om aparte faciliteiten voor moslims te maken met aangepaste toiletten. Naast de wasruimte bij de gebedsruimte is een vergaderzaal die gemakkelijk kan omgebouwd worden tot een toiletruimte. Dit zal de problemen definitief oplossen. De Personeelsdirecteur zegt dat hij de zaak zal aankaarten op het directiecomite maar dat hij wat bedenkingen heeft bij het voorstel voor de cultural sensitivity training.

Een maand later is er een budget vrijgemaakt en wordt begonnen met ombouwen.

6. Ergernis onder niet-moslims groeit

Er ontstaat wat ergernis omdat er zo al vergaderruimtes tekort zijn en nu wordt er nog een weggenomen om de moslims terwille te zijn. Mensen beginnen zich af te vragen te stellen waarom moslims het hele bedrijf door moeten om naar het moslim-toilet te gaan terwijl overal normale toiletten zijn. Wat een tijdverspilling! Het ongenoegen tegenover moslims komt de directie ter ore.

7. Wat met de seculiere moslims ?

Op een vrijdagavond staat een groep van 5 mensen bij de personeelsdirecteur. Zij zijn allen van Iraanse afkomst en gevlucht voor de repressie van het islamitisch regime. Zij gelden als perfect geïntegreerd en hebben geen goed woord over voor de Islam en voor conservatieve moslims.

Zij hebben 2 problemen. Door de moslims worden ze op een subtiele manier onder druk gezet om mee te gaan bidden en bij conflicten de kant van de moslims te kiezen ook al hebben die ongelijk. Naar hun gevoel wordt de druk steeds minder subtiel en krijgen ze soms een bedreigend gevoel. Het tweede probleem is dat zij door niet-moslims aangesproken worden op de problemen tussen moslims en niet-moslims en doorgaans met de groep moslims geïdentificeerd worden, ook al weet iedereen dat zij niet bidden en eerder westers dan islamitisch te zijn. Zij zijn een soort collateral damage van de gewijzigde verhoudingen tussen moslims en niet-moslims. De personeelsdirecteur vraagt bedenktijd en maakt een nieuwe afspraak met de groep van 5 de volgende week.

8. Waarom zijn er de laatste tijd toch zoveel moslims die hier komen solliciteren ???

Op maandagmorgen staat L bij de personeelsdirecteur. L is verantwoordelijk voor recrutering en aangezien een grote groep personeelsleden vlakbij het pensioen staat worden de laatste tijd veel nieuwe mensen aangeworven. L zegt dat ze vastgesteld heeft dat de laatste tijd tot 40 % van de sollicitanten moslims zijn terwijl dat er vroeger maar 10 % waren.

Aangezien L altijd het eerste interview doet voor de preselectie, krijgt zij alle kandidaten te zien. Ze zegt dat het haar opgevallen is dat de vrouwelijke kandidates alle heel conservatief gekleed zijn. Dit valt vooral op nu het zomer is. Bij de personeelsdirecteur gaat onmiddellijk een lichtje branden. Blijkbaar doet het nieuws als een lopend vuurtje de ronde dat er op het bedrijf mag gebeden worden en trekt men vooral conservatieve moslims aan.

Doordat de groep moslims snel aangroeit, krijgt de groep ook meer zelfvertrouwen, ook al omdat hun groepsgevoel onder moslims door het gezamelijk gebed versterkt wordt.

Dat merkt de personeelsdirecteur aan het gedrag van M die nog altijd als spreekbuis van de moslims optreedt. Hij maakt van probleemsituaties gebruik om zich als de problemsolver op te werpen en intussen met nieuwe eisen te komen zodat moslims zich beter thuis voelen. Hij heeft er al voor gezorgd dat er elke dag een halal-schotel aangeboden wordt in het bedrijfsrestaurant, die dan door een islamitisch personeelslid opgediend wordt dat geen niet-halal producten aanraakt. Hij heeft ervoor gezorgd dat moslima's niet met andere mannen een bureau moeten delen. Hij heeft ervoor gezorgd dat niet-moslims die kritiek hebben op de Islam op het matje geroepen worden wegens asociaal gedrag of zelfs voor haatzaaien tegen alle moslims. Dit laatste heeft bij het personeel heel veel ongenoegen veroorzaakt.

En wonder boven wonder, door toe te geven aan altijd maar nieuwe eisen worden de spanningen niet kleiner, integendeel. Een weerspiegeling van de maatschappij in zijn geheel.

Tot daar een mogelijk scenario. Dit gaat zeker niet over één nacht. Het kan 10 jaar duren vooraleer de situatie die ik beschreven heb zich voordoet. Het gebeurt op een subtiele manier, maar het is een realistisch scenario. Zulke voorbeelden gebeuren werkelijk !

Wat raadt de Beweging van belgische ex-moslims aan?

Stuur aan alle sollicitanten en aan de actieve werknemers het arbeidsreglement of publiceer het op jullie website. Pas dit indien nodig aan en maak duidelijk dat:

- mensen van alle kleuren, godsdiensten en geaardheden welkom zijn

- dat geen enkele groep positief of negatief gediscrimineerd wordt, behalve zij die faciliteiten nodig hebben om hun job te kunnen uitvoeren, zoals gehandicapten, of als het dient om de productiviteit van de werknemers te verhogen, bvb voor mensen die naar het werk fietsen of lopen

- de omgangsvormen die verwacht worden in het bedrijf deze zijn die gangbaar zijn in de samenleving in het algemeen

- de werkvloer geen plaats is om een politiek, religieus of filosofisch gedachtengoed uit te dragen

- kledij een uniform is ofwel, bij afwezigheid van een uniform, kledij die representatief, neutraal en niet aanstootgevend dient te zijn en geen politiek, religieus of filosofisch gedachtengoed mag uitdragen. Dit als teken van respect naar andersdenkenden toe.

- personeelsleden zich dienen te verzorgen (hygiene, eten, matige alcoholconsumptie, geen drugsgebruik ...) en ervoor dienen te zorgen dat zij productief zijn. Als een moslim(a) wil vasten is dat zijn of haar zaak zolang dit geen negatieve gevolgen heeft voor de productiviteit op de werkvloer.

Ik hoop dat dit jullie al op weg kan helpen. Voor verdere vragen, discussies of advies staan wij graag ter beschikking.

Tot slot wou ik nog een paar passages citeren uit "De Islam en de hoofddoek in België: een bredere benadering.", een tekst van Prof. Vermeersch, professor emeritus van de Universiteit van Gent – een man die zijn sporen verdiend heeft op het vlak van het multicultureel debat.

"In de tweede helft van de vorige eeuw is er een seculariseringsprocess op gang gekomen, waarbij de tegenstelling tussen gelovig-vrijzinnig langzamerhand uit het openbare leven verdween."

"In de alledaagse contacten daarentegen, en zeker in het beroepsleven confronteert men anderen niet ongevraagd met de eigen wereldbeschouwelijke inzichten: men brengt respect op voor de opvatting van anderen in hun privé leven en in de gemeenschappelijke uitingen ervan onder gelijkgezinden."

"Deze vorm van pacificatie door secularisering is een waardevolle verworvenheid. Ze tast op geen enkele wijze de vrijheid van mening en meningsuiting aan, aangezien er voldoende media bestaan om de eigen opinies te verdedigen zonder die ongevraagd aan anderen op te dringen."

Met vriendelijke groeten,

De Beweging van Belgische ex-moslims.

VRAGEN AAN DE BEWEGING